Zes vragen over urenbeperkingen bij verminderde energetische belastbaarheid

Januari 2020 - Blogartikel Frank Perquin, verzekerings- en bedrijfsarts bij Ergatis.

Moeheid is een zeer vaak voorkomende klacht. Tussen artsen onderling wordt hier soms verschillend mee omgegaan. Vaak wordt aan een bedrijfsarts of verzekeringsarts gevraagd dit te vertalen naar belastbaarheid voor werk. Concreet betekent dit de vraag of er nu wel of niet een urenbeperking aan de orde is. In dit artikel wordt het begrip energetische beperking nader toegelicht aan de hand van zes vragen .

Iedereen is wel eens moe. Dat geldt zowel voor de timmerman die overdag al zijn fysieke krachten heeft moeten gebruiken op de bouwplaats als voor de docent die al zijn mentale krachten heeft moeten gebruiken om zijn leerlingen bij de les te houden. Normaal is dat na een goede nachtrust weer verdwenen en kan vol goede moed worden begonnen aan een volgende werkdag. Maar soms zijn er redenen waardoor dat niet lukt en zijn mensen al moe voor de werkdag begonnen is of voor de werkdag is volbracht. Bijvoorbeeld door ziekte, zorgen of zingevingsvragen. Als dit maar lang genoeg aanhoudt, leidt dat vanzelf tot uitputting, burn-out, verzuim en zelfs arbeidsongeschiktheid.

1. Wat wordt verstaan onder een energetische beperking?
In verzekeringsgeneeskundige zin is een beperking aan te nemen indien dit een rechtstreeks en medisch objectief vast te stellen gevolg van ziekte of gebrek (of letsel) is. Dit is afgeleid van het zogenoemde medisch arbeidsongeschiktheidscriterium. Duidelijk is dat moeheid vanwege bijvoorbeeld korte nachten bij vers vaderschap of uitgebreide nevenactiviteiten hier niet onder valt. Het is bij arbeidsongeschiktheidsvraagstukken niet de bedoeling om van beperkingen uit te gaan indien er slechts sprake is van een subjectieve beleving van betrokkene, al dan niet slechts het gevolg van sociale omstandigheden. Voor dat soort problemen dienen oplossingen te worden gezocht in HR-beleid en CAO’s. Een energetische beperking kan in het algemeen aan de orde zijn als cliënt ervaart door ziekte niet tenminste 8 uur per dag te kunnen werken. Overigens spreekt de standaard ‘duurbelastbaarheid bij arbeid’ niet van energetische beperking maar van het bepalen van de duurbelastbaarheid bij arbeid. Dus vooral beoordelen wat wel kan in plaats van wat niet kan.

2. Wanneer kan er sprake zijn van een energetische beperking?
Er is sprake van een energetische beperking als sprake is van een (A) stoornis in de energiehuishouding. Een urenbeperking kan ook aan de orde zijn uit (B) preventief oogpunt of vanwege (C) verminderde beschikbaarheid. Een stoornis in de energiehuishouding kan het gevolg zijn van zeer uiteenlopende klachten en aandoeningen. Klachten en aandoeningen zowel van lichamelijke als ook van psychische aard. De energiehuishouding kan verstoord zijn door een tekort aan energie (bijvoorbeeld longaandoening, hart, traag werkende schildklier), te groot energieverbruik (bijv. te snel werkende schildklier, kanker, of een langdurig verhoogd, niet fysiologisch niveau van activatie zoals bij pijnsyndromen of angststoornissen) of verminderde mogelijkheden tot recuperatie (zoals bij een slaap-waakstoornis). Een preventieve beperking kan aan de orde zijn. Bijvoorbeeld bij een bipolaire stoornis kan cliënt geen beperkingen ervaren, in tegendeel zelfs, maar dan kan een urenbeperking zeer verstandig zijn. Verminderde beschikbaarheid is op zichzelf geen energetische beperking maar kan wel leiden tot een urenbeperking.

3. Hoe objectiveer je energetische beperkingen?
Soms kan dit heel goed door medisch onderzoek zoals ergometrie bij longaandoeningen of hartfalen. Vaak gaat het echter over voldoende consistent argumenten verzamelen vanuit anamnese, eigen onderzoek, aard en ernst van de aandoening, de behandeling, het dagverhaal/functioneren in de thuissituatie/privésituatie, deconditionering, het herstel- en participatiegedrag, het historisch functioneren inclusief verzuimhistorie, waarnemingen door derden, en persoonlijkheidsaspecten, cognities en psychodynamische mechanismen.
Naarmate er minder “rechtstreekse” objectivering is van ervaren energetische beperking hoe meer van belang zal zijn de consistentie van de overige bevindingen zoals consistent dagverhaal, zoekt cliënt behandeling voor zijn klachten, is het geen uiting van ineffectieve coping? Evident is slechts de subjectieve ervaring van cliënt dat volledige uren niet meer haalbaar onvoldoende als argumentatie voor een urenbeperking. Bij Ergatis gebruiken we ter verdere objectivering gestandaardiseerd fysiek belastbaarheidsonderzoek, waarin middels praktijktesten prestatie, conditie en herstelvermogen wordt getest. Daarnaast hebben we een mentaal duurbelastbaarheidsonderzoek ontwikkeld. Cliënten worden tijdens het mentaal duurbelastbaarheidsonderzoek blootgesteld aan een eerste basismeting, vervolgens aan inspanning blootgesteld, een tweede meting gevolgd door een herstelperiode en tot slot een derde meting. Hiermee onderzoeken wij de vermoeidheid (hetgeen een subjectieve klacht betreft) middels objectieve prestatiematen voor vermoeibaarheid en herstel in combinatie met prestatievaliditeitsmaten.

4. Met welke interventies is energetische belastbaarheid te verhogen?
Als eerste geldt dat behandeling van een onderliggende aandoening natuurlijk altijd aan de orde is, denk aan depressie, hartritme stoornis, enz. Als dit adequaat verloopt kan er vaak ook winst behaald worden met het beperken van de gevolgen van ziekte. Als tweede geldt reconditionering, al dan niet met mono- of multidisciplinaire begeleiding. En last but not least: altijd leefstijl bespreken! Gezonde voeding, voldoende bewegen, roken stoppen, matig of liever geen alcohol, voldoende en goed slapen, overgewicht aanpakken en voldoende ontspanning hebben een enorme positieve invloed op verbetering van energetische belastbaarheid.

5. Welke ervaringen heeft Ergatis met de beoordeling van energetische beperkingen?
Wij zien regelmatig dat een energetische beperking geclaimd wordt bij een ziektebeeld waarbij dit ook zou kunnen passen en waarvoor een (forse) urenbeperking wordt gehanteerd. Maar toch blijkt uit ons onderzoek dan wat anders. Dit kan vanwege een actief dagverhaal met andere bezigheden. Of als de geclaimde rust vooral een uiting is van ineffectieve coping in plaats van een gevolg van ziekte. Of als uit de praktijktesten waarden naar voren komen welke niet passen bij de geclaimde energetische beperking. Het “hele plaatje” moet passen wil een urenbeperking voldoende onderbouwd zijn. Ook zien wij wel dat op enig moment een urenbeperking aan de orde was, maar dat zonder al te kritische toetsing deze te lang wordt gehanteerd. Is er wel adequate behandeling? Wat zijn behandeleffecten? Past activering niet op enig moment in de behandeling? In het kader van loonsanctie is de grootte van de urenbeperking ook van belang uiteraard. Een beperking tot maximaal 6 uur per dag is in het algemeen veel beter te beargumenteren dan een beperking tot 2 uur per dag wat eigenlijk alleen bij zeer ernstige aandoeningen te onderbouwen is. Tot slot, vaak wordt bij hervatting uitgegaan van eigen werk, of werk wat voorhanden is. Ook als dat eigenlijk te zwaar is. En dat wordt dan “passend” gemaakt door de uren te beperken of niet op te bouwen. Dit is niet alleen medisch onverstandig, te zwaar werk wordt immers niet geschikt door het maar korte tijd te doen. Maar het beïnvloedt ook de bereikte loonwaarde negatief wat risico’s op loonsanctie inhoudt.

6. Welke richtlijnen zijn van toepassing bij energetische beperkingen?
De belangrijkste richtlijnen voor het beoordelen van energetische beperkingen zijn de Standaard 'Duurbelastbaarheid in Arbeid' (UWV 2015), de betreffende richtlijn van het ziektebeeld, bijv. hartfalen, depressie, Het Medisch Arbeidsongeschiktheidscriterium (Lisv 1996), Het Rapportageprotocol verzekeringsgeneeskunde (Lisv 1999) en de Basisinformatie CBBS

Energetische belastbaarheid kan taaie materie zijn, je zou er moe van worden! Frank Perquin, verzekeringsarts en bedrijfsarts bij Ergatis.

Voor meer informatie over urenbeperkingen en energetische belastbaarheid kunt u contact opnemen met ons. Wij staan u graag te woord.