Gebrek aan kennis over de overgang lijdt onnodig tot klachten, verzuim en uitval

De overgang is een impactvol moment dat zo goed als alle vrouwen meemaken. Maar liefst 90 procent ervaart er klachten van, zoals slapeloosheid en opvliegers. Overgangsklachten hebben ook een negatieve invloed op het werkvermogen van vrouwen; de kosten gerelateerd aan de overgang bedragen 2,1 miljard euro per jaar. Dat maakt de overgang niet alleen een probleem van vrouwen: het is een maatschappelijk en economisch vraagstuk dat ook werkgevers aangaat. We gingen in gesprek met bedrijfsarts Ellis Stroink, uroloog Marsha Ivensky en verzekeringsarts Desiree Wierper-Heijnen. ‘Ziekteverzuim en uitval als gevolg van de overgang is niet nodig.’
           
Steeds meer vrouwen (1,8 miljoen in Nederland) werken tijdens de overgang, die gewoonlijk optreedt tussen het 40^e en 60^e levensjaar. En deze groep wordt door de vergrijzing alleen maar groter. Uit onderzoek blijkt dat overgangsklachten het werkvermogen voor 25 tot 34 procent negatief beïnvloeden. Volgens de experts is het dus van groot belang om meer aandacht te besteden aan de overgang; door vrouwen zelf maar ook door werkgevers en (bedrijfs-)artsen.

Verkeerde diagnose
Typische overgangsklachten zijn verandering van menstruatie, overmatig transpireren (opvliegers/nachtzweten) en urogenitale klachten. Op het werk hebben vrouwen tijdens de overgang last van concentratieverlies, vergeetachtigheid, vermoeidheid (door het slechter slapen en nachtelijk zweten) en stemmingswisselingen, maar bovenal van opvliegers. In deze levensfase zijn er vaak nog andere uitdagingen, zoals de opvoeding van pubers of juist het lege nestsyndroom, mantelzorg voor ouders of een zieke partner. Ivensky: ‘Bij vrouwen in de overgang wordt vaak een burn-out als diagnose gesteld. Ondanks dat de klachten overlap kennen, is er een groot verschil in behandeling.’

Gebrek aan kennis  
Nog te vaak worden overgangsklachten niet serieus genomen. Stroink: ‘Dit resulteert in vrouwen die niet weten dat zij in de overgang zitten, huisartsen die niet doorverwijzen bij ernstige klachten en ongemak bij werkgevers die niet weten hoe ze ermee om moeten gaan.’ Alle drie de experts benadrukken dat het grootste probleem het enorme gebrek aan kennis is over de overgang en het taboe om het bespreekbaar te maken. Ivensky: ‘Terwijl onderzoek aantoont dat hoe meer kennis vrouwen hebben van de overgang, hoe minder hinder ze ervan ondervinden.’

Belang van een gezonde leefstijl
Gelukkig kunnen vrouwen in deze levensfase zelf veel doen om de klachten in de kiem te smoren, aldus Wierper-Heijnen. ‘Roken, alcohol, cafeïne, overgewicht, te veel suiker en stress verergeren overgangsklachten. Gezond leven helpt. Door de juiste voeding, veel beweging en genoeg ontspanning kun je overgangsklachten fors verminderen,’ stelt ze. Ivensky: ‘Mochten vrouwen ondanks een gezonde leefstijl toch last houden van klachten dan kan een behandeling met hormonale middelen (bijvoorbeeld in de vorm van een pleister of spray) dit hormonale evenwicht herstellen.’

Aanpassing van de werkomstandigheden          
Ziekteverzuim en uitval als gevolg van de overgang kan verminderen of worden voorkomen als het probleem tijdig wordt onderkend. Daarom is het belangrijk dat werkgevers actief bezig zijn met de vraag: hoe houden we deze groep vrouwen vitaal en in het arbeidsproces? Stroink: ‘Veelgehoorde overgangsklachten zijn slapeloosheid en een hoge psychosociale belasting. Hiermee kunnen vrouwen makkelijker omgaan als zij tijdens de overgang de vrijheid krijgen om hun uren flexibel in te delen, bijvoorbeeld doordat zij -ook na corona- thuis kunnen werken. Maar ook door hen minder stress veroorzakende taken en deadlines toe te wijzen. Werkomstandigheden zijn makkelijk aan te passen, denk aan (tafel)ventilatie en ruim, schoon sanitair waar vrouwen zich kunnen opfrissen.’

Uitval en demotie voorkomen
Overgangsklachten zorgen ervoor dat veel vrouwen het moeilijk vinden om tijdens deze levensfase voluit te werken. Ze nemen daarom vaak genoegen met werk op een lager niveau of erger nog: ze neigen door overgangsklachten eerder uit het arbeidsproces te stappen. Stroink: ‘Doodzonde, want vervroegd stoppen met werken gaat ten koste van de financiële onafhankelijkheid. Vrouwen werken daarnaast bovenmatig vaak in de zorg en het onderwijs, sectoren waar al grote tekorten zijn en waar ze hard nodig zijn.’ Ivensky: ‘Deze vrouwen blijken verstoken van de positieve effecten die werken heeft op een mens. Een uitdagende baan geeft zin en inhoud aan het leven.’

Tijdig het gesprek aangaan
De experts pleiten ervoor dat werkgevers en vrouwelijke werknemers met elkaar in gesprek gaan op het moment dat overgangsklachten zich beginnen voor te doen. Dan kunnen tijdig flexibele werkoplossingen worden gevonden. Stroink: ‘Voer dit gesprek in een afgeschermde ruimte zodat je een gevoel van veiligheid en vertrouwen creëert. Je hoeft het onderwerp niet rechtstreeks te benoemen, je kunt ook vragen of je vrouwelijke medewerker iets nodig heeft of dat je haar ergens mee kan helpen. Dit creëert ruimte voor vrouwen om er zelf over te beginnen. Kijk ook uit met humor, lacherig doen over dit onderwerp is niet gepast. Let verder op je lichaamstaal: stel je letterlijk en figuurlijk open om te luisteren. Wijs vrouwen tot slot op de mogelijkheid een gesprek aan te gaan met de bedrijfsarts.’

Klik hier voor het artikel in het AD